Cork 300 lat temu…

Wygląd osiemnastowiecznego Cork znamy dzięki obrazom malarza urodzonego w mieście, Nathaniela Grogana (1740–1807). Cork, położone w południowo-wchodniej Irlandii miasto-port to jedno z najstarszych miast Irlandii. Według tradycji założono je w VII wieku. W 1172 roku miasto podporządkowane zostało władzy króla Anglii. Liczba mieszkańców Cork wahała się; w XIII wieku mieszkało w nim ok. 2000 osób, a pod koniec XVI wieku tylko ok. 800, ale w 1649 roku, gdy zdobywał je Cromwell, już 9000. Dzięki rozbudowie sieci dróg, organizowanym targom i jarmarkom Cork znów stawał się ważnym portem handlowym. Największymi partnerami handlowymi były miasta Bristol i Bordeaux, coraz większą rolę odgrywały też kolonie angielskie w Ameryce. Cork eksportował masło i wołowinę, importując wino i sól.

Il. 1. South Gate Bridge w Cork (obraz N. Grogana), źródło: http://www.triskelartscentre.ie/christchurch/history.htm (dostęp: 20.12.2010 r.)

W XVII wieku większość populacji mieszkała już poza normańskimi murami obronnymi. Uchwalone przez angielski parlament Cattle Acts zabroniły Irlandczykom eksportu bydła do Anglii (zapewne by nie robić konkurencji Szkotom), stąd mieszkańcy Cork przerzucili się na eksport masła i wołowiny. W 1690 roku miasto oblegała (przez 5 dni) i zdobyła armia anglo-holenderska pod wodzą gen. Johna Churchilla (późniejszego ks. Marlborough), która zniszczyła mury (podczas oblężenia katolicka większość broniąca miasta zamknęła 1,300 miejscowych protestantów jako zakładników w Christ Church, St Peters, i gmachu sądu – Court House). Pod koniec XVII i na początku XVIII wieku przybyli nowi protestanci – hugenoci. Stąd wzięły się nazwy takie jak: The Huguenot Quarter i French Church Street. W XVIII wieku przybyło wiele budowli; Christ Church (w l. 1720-26, stary Christ Church uszkodzono podczas oblężenia 1690 roku, i zdemontowany w 1716 pod kierownictwem rektora Philipa Townshenda), St Anne’s Shandon (1722-26), South Chapel (1766) i South Presentation Convent (1776) założone przez Nano Nangle’a.

Il. 2. Brama Północna miasta Cork na rysunku N. Grogana, źródło: http://www.archiseek.com/forum/viewtopic.php?f=15&t=6813&start=400 (dostęp: 20.12.2010 r.).

W tych czasach osuszono bagna i zasypano kanały rzeczne, tworząc dzisiejsze ulice St. Patrick’s Street, Grand Parade, Cornmarket Street i wiele innych. W tym też czasie zburzono większość średniowiecznych budynków, zastępując je gregoriańską architekturą klasycystyczną. Do 1790 roku centrum miasta przybrało kształt, jaki bez zasadniczych zmian dotrwał do dziś. Pod koniec XVIII wieku powstały również mosty łączące centrum z przedmieściami – St. Patrick’s Bridge, Parliament Bridge i Clarke’s Bridge. Liczba mieszkańców miasta wzrosła w tym czasie do 80 000. Cork był ruchliwym portem, w którym w 1724 pobudowano Izbę Celną – Custom House. Powstały też nowe miejsca targów (Corn Market w roku 1740, Butter Market – w 1750). Warto też wspomnieć o Crawford Art Gallery powstałej w 1724 roku.

Irlandia była traktowana jak podbity kraj i podlegała lordowi-lejtnantowi. Uchwały jej parlamentu, mogły być unieważnione przez londyńską Izbę Lordów. Londyn niezmiennie popierał mniejszość protestancką . Do 1710 roku dobra zwolenników Stuartów z czasów wojny przeciwko sukcesji Wilhelma III podlegały konfiskacie. W 1727 roku sytuacja katolików uległa pogorszeniu, ponieważ odmówiono im prawa zasiadania w parlamencie, przy czym zakaz obejmowania przez nich urzędów ustanowiono już w XVII wieku . Protestanccy właściciele ziemscy (częstokroć mieszkający na stałe w Anglii) wytwarzali ¼ całego liczącego nieco ponad 4 miliony funtów ówczesnego irlandzkiego produktu narodowego brutto .