Los

Sprawy ludzkie. Część 2: Los

Co mamy na myśli mówiąc o losie? Los to wszystko, co nas w życiu spotyka. Sukcesy, tragedie, szczęśliwe zdarzenia i potknięcia. Niektóre z tych wydarzeń są od nas niezależne. Na przykład konsekwencje podwójnej spirali DNA.

Na inne wydarzenia mamy całkowity lub częściowy wpływ. Na przykład sami wybieramy małżonków i przyjaciół, ale nie sposób przewidzieć wszystkiego, co ci ludzie zrobią. Możemy wybrać swój zawód, ale trudno przewidzieć zatrudnienie i konieczne w przyszłości dokształcanie, aby mieć szanse na produktywne zatrudnienie aż do emerytury.

Co znaczy produktywna praca? Znaczy tyle, że możemy jasno opisać pracę i jej korzyści dla innych i siebie. W obliczu wielu przypadkowych wydarzeń w życiu czy możemy powiedzieć, że każdy jest kowalem swojego losu?   Najbardziej dokładne stwierdzenie brzmi chyba tak, że staramy się być kowalami naszego losu. Tu przychodzi na myśl fizyka kwantowa, w której możemy dowiedzieć się jak zachowuje się statystycznie fizyczny układ, ale nie możemy przewidzieć dokładnie każdego wydarzenia. Podobnie w życiu możemy, na przykład, założyć, że dobra praca da nam szansę na dobre wynagrodzenie, ale nie mamy 100% pewności ze tak się stanie. Nie paląc papierosów zmniejszamy szansę raka, ale nie możemy uniknąć z cala pewnością tej groźnej choroby nawet, jeśli nigdy nie mieliśmy papierosa w ustach.

Tak więc los człowieka nie jest tak niepewny jak Totolotek, ale ma cechy zbliżone do pokera. Wygrywa ten, kto ma dobre karty i wie jak licytować i grać trzymając karty przy orderach. Inna analogia dobrej strategii pomocy losowi to bycie zawsze gotowym na złapanie piłki, która spada w różnych miejscach stadionu. Praktycznie znaczy to umiejętność poznania okazji, która nam sprzyja. Chińskie przysłowie mówi, że każdy nierozwiązany problem jest naszą okazją do sukcesu. Najsilniejsi psychicznie ludzie potrafią nawet odwrócić zły los i zamienić zagrożenie na sukces. Amerykańskie przysłowie ujmuje sprawę złego losu tak: jeśli życie ofiaruje ci lemons (lemon w popularnym języku to coś kiepskiego) to zrób lemoniadę!

Przykładem silnego człowieka był austriacki psychiatra Wiktor Frankl (1905-1997). Przed agresją Trzeciej Rzeszy na Austrię Frankl był lekarzem psychiatrą w Wiedniu. W 1938 roku został aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym, ponieważ był Austriakiem żydowskiego pochodzenia. W obozie pomagał więźniom przeżyć niezwykle trudne warunki i zaczął pisać książkę na temat zachowania się ludzi w ekstremalnych warunkach obozu śmierci.

Książka pod tytułem: ”Powiedz Życiu TAK Pomimo Wszystko” została opublikowana po wojnie i stała się sławnym podręcznikiem medycyny na świecie, który zawiera rady jak przeżyć trudne warunki i potencjalne tragedie. Angielskie tłumaczenie ma tytuł “Man’s Search for Meaning” ( Poszukiwanie znaczenia życia przez człowieka”). Tłumaczona na ponad 20 języków ta sławna książka stała się obowiązującą lekturą w medycznych akademiach świata. Frankl otrzymał liczne honorowe doktoraty i był zapraszany przez liczne kliniki i uczelnie, aby samemu wyjaśnić rezultaty swoich obserwacji i sugerować leczenie psychicznych schorzeń takich jak depresja. Jednym z rezultatów badan Frankla jest powstanie nowej dziedziny psychiatrii zwanej logoterapią.

Uważam, że książka Frankla może być nie tylko naukowym podręcznikiem w medycznych akademiach, ale użyteczną lekturą dla każdego człowieka, który chce stworzyć obronę na wypadek ciosów losu. Żyjąc obecnie nie musimy obawiać się losu więźnia w obozie koncentracyjnym, ale każdego z nas czekają wcześniej lub później tragiczne wydarzenia jak nieoczekiwana śmierć w rodzinie lub wykrycie we własnym organizmie grożących życiu chorób.

O popularności pracy Frankla świadczy fakt że otrzymał 29 honorowych doktoratów. Opublikował 39 książek tłumaczonych na 40 języków. Frankl stworzył też pojęcie zwane “Niedzielna neuroza”. Jest to uczucie pustki po dniach pracy pozwalającej zapominać o braku celu i sensu egzystencji człowieka, który nie wyrobił w sobie poczucia jasnego sensu swego istnienia. Niedzielna neuroza nosi też nazwę “egzystencjalnej pustki” i w skrajnych przypadkach musi być leczona.

Cytaty z książki Frankla

1.  Można człowiekowi odebrać wszystko z wyjątkiem jego postawy w życiu.

2.  Naszą najważniejszą wolnością jest nie swoboda wyboru sytuacji, lecz swoboda zajęcia stanowiska wobec istniejącej sytuacji.

3.  Człowiek nie może pytać, jaki sens ma życie. To on jest pytany i musi sam odpowiedzieć.

4.  Życie może stać się nie do zniesienia nie wskutek okoliczności, lecz z powodu braku znaczenia i celu.