Prusy i szerzej Niemcy bynajmniej nie miały w Polsce dobie rozbiorów opinii jednoznacznie negatywnej. Istniało stronnictwo pruskie. Istotną rolę w jego budowaniu odegrał Ludwig Heinrich Buchholtz, dyplomata pruski, od 1776 roku nadzwyczajny poseł pruski w Polsce. W 1790 roku Polska zawarła nawet sojusz z Prusami, dla zrównoważenia wpływów Rosji (niestety sojusz nie przetrwał decyzji Berlina by pomoc Rosjanom przeciw Kościuszce). Inaczej niż w przypadku Rosji, której dyplomaci-bandyci jak Repnin szpiegowali króla, porywali polskich polityków, zastraszali, bili itd, sympatia do Prus nie ograniczała się do stronnictwa w sejmie.
Niemcy, także Prusacy mieli nieocenione zasługi dla kultury polskiej. Wystarczy choćby wspomnieć Kanta, Herdera, Lorenza Mitzlera de Kolof, Gottfrieda Lengnicha czy Georga Forstera. Łącznikiem obu kultur był Gdańsk. Tymczasem rosyjskie ubogacenie kulturowe wyglądało jak dziś syryjskie we Francji. Zdawano sobie sprawę jaką szansą była unia z Saksonią, postępowcy cenili „pruski rząd filozoficzny” Fryderyka II Wielkiego i wiedzieli, ze Katarzyna II tylko filozofkę udaje. „Pruski rząd filozoficzny” chwalił Ignacy Krasicki, Julian Niemcewicz, poeta Cyprian Grabski, Józef Wybicki, Jan Henryk Dąbrowski i Antoni Magier. Krasicki uważał że lepszy taki oświecony choć obcy rząd niż kontynuowanie sarmackiej anarchii.
Po III Rozbiorze, Fryderyk Wilhelm II wydał polecenie ministrowi Otto Karlowi von Vossowi by „unikać gestów despotycznych wobec Polaków”. W „patencie” FW II dla Polaków z grudnia 1795 król niczego nie obiecuje poza pomyślnością i nie precyzuje kar wobec przeciwstawiających się pruskiej władzy. Paten nie czyni różnic między Polakami i Niemcami z zajmowanych terenów, wszyscy są poddanymi a król ich opiekunem. Szczęśliwa epoka przednacjonalistyczna… Karl Georg Hoym odebrał w Warszawie hołd od polskich urzędników, nowi urzędnicy byli niemal wyłącznie z Brandenburgii, oficjalnie dlatego że znali niemiecki. Starano się zatrzeć różnicę między polskimi i niemieckimi ziemiami Królestwa Prus, od 1772 roku wprowadzano stopniowo nazwy Westpreussen, Ostpreussen itd, a kraj dzielono na Provinzen, Regierungen i Laender. Skonfiskowanej ziemi nie wolno było odsprzedać Polakom, odkupywano ją od zadłużonej szlachty polskiej. Tytułami książąt i hrabiów wiele szlachty pozyskano dla Berlina. Kolonistów z Prus było jednak niewielu (ok. 9 tys. w latach 1795-1806). Nie brak było wspólnych przedsięwzięć typu Międzyrzeckie Towarzystwo Ekonomiczne (1802) Karola Mielęckiego. W 1772 i 1795 gospodarze polscy odczuli kryzys związany z politycznym odcięciem zaplecza ekonomicznego, ale lata 1800-1804 to „złote czasy pruskie”. Przed nastaniem nacjonalizmu, Niemcy inteligentnie germanizowali. Nawet Goethe napisał: Vorschlag zur Einfuhrong der deutsche Sprache in Polen.
Do 1815 roku stosunek Polaków do Prusaków był niesprecyzowany. Podkreślano czasem wyższość charakteru Sasa nad pruskim. Szlachta używała życia jak nigdy (najazd Napoleona w 1807 roku wielu uratował przed bankructwem). Wielu Niemców się polonizowało jak Krzysztof Elsner, wielu Polaków dobrowolnie germanizowało (Staszic był zaniepokojony). Napoleon i nacjonalizm, oraz azjatycki przykład Rosji, wszystko zepsuły. Oto jak było pod koniec XIX wieku:
Dnia 3 lutego minęła 282 rocznica urodzin Ignacego Krasickiego, czołowej postaci polskiego oświecenia. Z tego powodu, a także zapewne na bazie obecnych złych stosunków na…
Ból- skandal czy błogosławieństwo? Postawy wobec bólu a ogólna wizja świata i człowieka (na przykładzie ateistów, buddystów i katolików) Sylwia Wojas Instytut…
Republika Wenecka w XVIII wieku stawała się bardziej widzem niż aktorem europejskiej polityki, ponieważ większe państwa europejskie poczyniły znaczne postępy w administracji. Wenecja zachowała jednak…
Ponieważ w naszym kraju trwa zalew prawicowych ksiąg „mądrości” politycznej, i nikt z normalnych liberałów (a nie konserwatywnych wolnorynkowców, którzy mienią się być liberałami), nie…
Piotr Marek Napierała (ur. 18 maja 1982 roku w Poznaniu) – historyk dziejów nowożytnych, doktor nauk humanistycznych w zakresie historii. Zajmuje się myślą polityczną Oświecenia i jego przeciwników, życiem codziennym, i polityką w XVIII wieku, kontaktami Zachodu z Chinami i Japonią, oraz problematyką stereotypów narodowych. Wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów w latach 2014-2015. Autor książek: "Sir Robert Walpole (1676-1745) – twórca brytyjskiej potęgi", "Hesja-Darmstadt w XVIII stuleciu, Wielcy władcy małego państwa", "Światowa metropolia. Życie codzienne w osiemnastowiecznym Londynie", "Kraj wolności i kraj niewoli – brytyjska i francuska wizja wolności w XVII i XVIII wieku" (praca doktorska), "Simon van Slingelandt – ostatnia szansa Holandii", "Paryż i Wersal czasów Voltaire'a i Casanovy", "Chiny i Japonia a Zachód - historia nieporozumień". Reżyser, scenarzysta i aktor amatorskiego internetowego teatru o tematyce racjonalistyczno-liberalnej Theatrum Illuminatum
