2016 – Kryzys już nie tylko chiński.

Pomimo że ten artykuł jest kontynuacją wątku dotyczącego kryzysu chińskiego to, aby dobrze opisać jego mechanizm, zakres jego analizy musi objąć dużo większą część globalnej gospodarki. Po prostu dlatego, że kryzys chiński przestał już dotyczyć jedynie Chin, co w przypadku tak dużego systemu ekonomicznego było jedynie kwestią czasu.

Zazwyczaj pierwsze sygnały zbliżającego się odwrotu pochodzą z giełdy. W przypadku indeksu giełdy w Szanghaju jest to bardziej skomplikowane, bo w systemie komunistycznym czynnik polityczny ma dużo większy wpływ na rynek niż w krajach zachodnich. Jeżeli dodać do tego manipulację danymi statystycznymi, która jak wiemy, w Chinach jest powszechną normą, to uzyskany obraz może być bardzo nieklarowny. A jednak nawet w takich warunkach chińskie indeksy giełdowe spełniają, choć częściowo, swoją rolę. Główny indeks SSE Composite nie wspina się na nowe szczyty od prawie 10 lat. I nic nie wskazuje na to, aby ta tendencja mogła się odwrócić. Jak wielokrotnie dyskutowaliśmy wcześniej, zwolnienie lub korekta tak ogromnej gospodarki, jak chińska jest długotrwałym procesem, przerywanym od czasu do czasu interwencją rządu, co w dłuższej perspektywie nie tylko nie pomaga, ale wręcz wydłuża ten negatywny trend.

Jak już dawno temu zauważył Soros, obecna ekonomia światowa to system naczyń połączonych. W tej sytuacji łatwo zrozumieć, dlaczego jeszcze zanim oficjalne publikacje statystyczne ujrzą światło dzienne, giełdy innych rejonów globu zawsze w takich sytuacjach odbierają pierwsze uderzenie. Dlatego, kiedy indeksy Wall Street roku 2015 odnotowały najniższy rezultat od 7 lat, do grupy pesymistów ekonomicznych przystąpił George Soros, a styczeń 2016 pokazał stratę (tzw. efekt stycznia potrafi być jednym z niezawodnych barometrów giełdowych) atmosfera na Wall Street zrobiła się napięta.

Po ponad 100 latach istnienia Wall Street o załamaniach rynku i kryzysach wiemy to, że nic o nich nie wiemy. Każdy zbliżający się kryzys wysyła sygnały. Jedne z nich to sygnały, które się często powtarzają, inne z kolei to takie, na których tylko czasem można polegać, jeszcze inne są zupełnie nowe i ich wartość daje się ocenić dopiero w czasie kryzysu albo już po nim. Dlatego, kiedy tych sygnałów jest coraz więcej, robi się nerwowo, bo nikt nie jest w stanie ani przewidzieć, kiedy taki kryzys się zacznie, ani czy w ogóle nastąpi.

Załamania rynków kapitałowych pojawiają się często znienacka, ale warunki do nich budują się powoli. I to ma również miejsce i w tym przypadku, ponieważ w czasie ostatniego półrocza 2015 jesteśmy na co dzień świadkami interesującej zależności, a mianowicie Wall Street zależnej od cen ropy. Działa to niemalże jak automat: kiedy ropa spada to Wall Street razem z nią i odwrotnie. To zjawisko nie jest bynajmniej bardzo odosobnione. Korelacja pomiędzy cenami ropy a wartością indeksów pojawia się od czasu do czasu. Koncerny paliwowe z uwagi na swoje rozmiary mają swój duży udział w wartości indeksów Wall Street, stąd obawy inwestorów co do potencjalnych zysków tych firm w czasie spadków cen paliw są uzasadnione. W tym wypadku jednak ta zależność ma drugie dno. Bez względu na to, co Chiny na temat swojej gospodarki publikują, zmniejsza się popyt na paliwa, a chiński rynek motoryzacyjny przez całe lata był bardzo dynamiczną lokomotywą całej globalnej gospodarki. Dlatego, pomimo że bezrobocie w USA systematycznie spada, a wskaźniki ekonomiczne wyglądają nieźle, nowojorska giełda patrzy w przyszłość i „martwi się” o to, co będzie dalej.

George Soros jest ceniony na Wall Street za swój instynkt. Dlatego, kiedy publicznie ogłosił, że oczekuje bessy (niech ktoś spróbuje przetłumaczyć „shorted S&P” na polski) zostało to odebrane, jako następny sygnał zapowiadający zbliżającą się burzę. Prawda jest jednak inna. Wszyscy z nas, zaangażowani w profesjonalny trading giełdowy na co dzień obserwujemy już od pewnego czasu malejącą ilość trendów wzrostowych. Soros ma jednak dostęp do dużo większej ilości analiz i informacji. Dlatego, jeżeli widzi, że coraz więcej z nich wysyła pesymistyczne sygnały może na tej podstawie ocenić, że prawdopodobieństwo bessy jest coraz wyższe. Nie znaczy jednak, że coś „wie”. Od strony statystycznej wygląda to dość prosto. Ponieważ indeks S&P500 od pół roku nie odnotowuje nowych szczytów (a poprzednie były raczej mizerne) to według starej, ponad 100-letniej (i wciąż niezawodnej) teorii DOW rynek jest w stadium akumulacji. Stąd szanse na bessę (bear market) są coraz wyższe. Nie oznacza to jednak, że ktoś wie, kiedy się ona zacznie albo nawet czy w ogóle się zacznie. Najlepsi analitycy i prognostycy giełdowi, podobnie jak szachiści potrafią wybierać możliwości o najwyższych szansach wygranej. Ale nikt nic na pewno nie wie. Nawet jeśli jest to Soros. Wielu analityków w takich okresach publikuje podobne „hiobowe” prognozy. Gra idzie o wysoką stawkę – jeśli bessa zacznie się niedługo potem, to publika nabierze przekonania, że prognostyk jest lepszy od innych. Jeżeli nastąpi dużo później, to wciąż zdobędzie uznanie. Jeżeli się pomyli – to wystarczy jakiś czas zaczekać, bo publiczna pamięć jest krótka, i wrócić do gry, kiedy już większość zapomni. Dlatego nie warto się ani bać, ani zastanawiać nad potencjalną chmurną przyszłością, oczywiście pod warunkiem, że nasz portfel aktywów nie jest agresywnie nastawiony na zyski płynące z Wall Street, bo to również oznacza, że rachunek za „dobre czasy” może przyjść niebawem.

P.S. Tych wszystkich, którzy obecnie wykorzystują (albo mają zamiar wykorzystać) obecną zależność pomiędzy cenami na Wall Street a cenami ropy na pewno zainteresuje fakt, że zazwyczaj takie mechanizmy potrafią ginąć bardzo szybko i w bardzo podstępny sposób – przez pewien czas potrafią dawać złudzenie kontynuacji i dopiero po pewnym czasie widać, że przynoszą straty.