Ateizm i światopogląd naukowy powinny prowadzić nas do humanizmu

Szanowna Redakcjo,
jakiś czas temu napisałam do Was. Mam nadzieję, że nie przeszkodzę zbytnio, jeśli podzielę się z Wami pewną refleksją. Przeczytałam ciekawy popularnonaukowy artykuł („Niezwykła podróż atomów”, na: nietuzinkowyblognaukowy.blogspot.com). Potem rozmawiałam ze znajomym, który powoli skręca w stronę ateizmu, choć czasem dopada go dziwny…smutek. Zwykle gdy czyta takie wypowiedzi:

„Ponieważ atomy nie umierają a jedynie mogą zmieniać swoją postać, musimy zdać sobie sprawę, że każdy pojedynczy atom, który składa się na nasze ciało, każdy z nich był kiedyś we wnętrzu gwiazdy lub powstał w samym Wielkim Wybuchu. (…) Przywykliśmy do uznawania siebie jako swojej własności. Tymczasem czym naprawdę jesteśmy ? Jesteśmy wyłącznie chwilową ostoją, przystankiem dla atomów, które akurat miały „szczęście” stać się częścią naszego własnego ciała. Jesteśmy kosmicznymi autobusami, które zbierają z otoczenia atomy, przechowują je jakiś czas i rozpadają się, porzucając „nasze” atomy, które przechodzą wtedy w inną postać, stają się częścią innych struktur. Co jeszcze ciekawsze, ponieważ atomy nie znikają z powierzchni Ziemi, lecz stale w niej krążą, w glebie, w atmosferze w biosferze, te same atomy stają się częścią różnych ludzi na przestrzeni różnych czasów”.

Przyznam, że mocno się zastanawiam dlaczego tak jest, że u mnie te zdania wywołują lekką ekscytację (myślę sobie wtedy, że to niesamowite być elementem takiej układanki), podczas gdy u kogoś mogą one wywołać smutek (rozumiem to, że nikt nie chce się czuć wypadkiem przy pracy – tu wypadkiem w procesie ewolucji wszechświata). W zasadzie takie słowa wywołują u mnie uczucie spokoju – być może jest to po prostu pogodzenie się z pewnym stanem rzeczy –  skończonością i małością naszego bytu i znanego nam życia. Rozumiem potrzebę nadawania sensu życiu i naszym działaniom – jesteśmy przecież inteligentniejsi niż paprotka, obserwujemy śmierć podobnych nam istot, cierpimy z powodu ich straty. Czy jednak nie jest to dodatkowy powód, by nie marnować czasu na przypodobanie się wyimaginowanemu bogu i by właśnie zająć się ludźmi? Tymi, którzy w danym czasie pojawili się razem z nami na świecie? Wczoraj oddałam krew dla znajomego. Znajduje się na oddziale paliatywnym. To jest straszne i okropne, gdy słyszy się, że umiera osoba, którą się zna. Chciałoby się, żeby faktycznie istniało niebo. Ale nieba nie ma i wie się, że ta osoba zniknie bezpowrotnie ze wszystkimi swoimi doświadczeniami, myślami, przeżyciami, wiedzą. To wszystko jest straszne. Z pewnością są tacy, którzy modlą się za niego. Ja tego nie mogłam zrobić. Mogłam natomiast dać mu to, czego fizycznie w tym momencie potrzebuje.
Jest to skrajna sytuacja. Znajomy, który odczuwa „smutek” zapytał: skoro życie to tylko tyle, to jaka jest różnica, czy zakończy się teraz, czy potem? Tu chyba istotna jest kwestia perspektywy. Wcześniej napisałam, że fascynuje mnie faktyczne pochodzenie człowieka. Myślenie o wszechświecie to myślenie w wielkiej skali. W tej skali faktycznie nasze życie nie ma sensu. Jednak nasza skala i nasza perspektywa są znacznie mniejsze. I znowu powrócę do człowieka – człowiek jest miarą wszechrzeczy. Kiedyś zastanawiałam się, czy wypowiadanie tego twierdzenia nie jest przejawem megalomanii. Teraz myślę, że człowiek w istocie jest miarą… jedynie dla swoich ludzkich spraw. Gnany ciekawością będzie badał, eksplorował, wymyślał. Jednak bez innych ludzi, a dalej bez kolejnych pokoleń ludzi wszystko przepadnie. W zasadzie więc troska o inne istoty ludzkie powinna być dla niego szczególnie istotna – to powinno nadawać sens naszemu krótkiemu pobytowi na świecie.

Ps.: Już pisząc ten list przypomniałam sobie słowa Romana Ingardena ze świetnej „Książeczki o człowieku”:

„Nie może w to uwierzyć w głębi swego serca, choć nauka mówi mu, że procesy życiowe zachodzące w jego ciele i nawet w jego duszy nie są w zasadzie innego rodzaju niż procesy rozgrywające się w zwierzętach. I w głębi swego serca nie wierzy we swą własną śmierć, i przekonywa sam siebie, że dusza jego jest nieśmiertelna, choć codziennie widzi, jak umierają jego przyjaciele i towarzysze pracy. Nie rozumie też śmierci innych ludzi jest przerażony widokiem rozkładającego się trupa, kryje go przeto głęboko w ziemi”.