Marcin Józef Żebrowski, Kosendiak, WOB, chóry NFM (recenzja płyty)

Niecały rok po świetnym koncercie prezentującym twórczość Marcina Józefa Żebrowskiego w ramach Wratislavii Cantans 2018 pojawiła się w sprzedaży płyta NFM/CD Accord ze słonecznej serii poświęconej muzyce staropolskiej. Myślałem już, że CD też zostało nagrane na Wratislavii, gdyż na okładce widnieje napis „live recording”. Tymczasem okazuje się, że maestro Kosendiak wraz z wykonawcami w tym samym okresie wzięli udział w innym festiwalu, a mianowicie w 56. Bydgoskim Festiwalu Muzycznym. Płytę nagrano w Sali Koncertowej Filharmonii Pomorskiej im. Ignacego Jana Paderewskiego.

Pamiętam doskonale, jak ogromne wrażenie wywarł na mnie koncert poświęcony Żebrowskiemu na Wratislavii, który miał miejsce po innym bardzo dobrym koncercie, na którym Historię żołnierza Strawińskiego zaprezentowano w sposób historycznie poinformowany. Żebrowski działał w miejscu, które w obecnych czasach słynie ze sporów politycznych, zaś w XVIII wieku, też nie wolnym od sporów, słynęło również ze swej sztuki, w tym muzycznej. Zbiory nutowe klasztoru paulinów na Jasnej Górze są imponujące i wciąż odkrywane.

W obrębie słonecznej serii NFM/CD Accord płyta z twórczością Żebrowskiego wyłamuje się nieco z dotychczasowej tendencji, skupiającej się głównie na wieku XVII, epoce wczesnego i dojrzałego baroku. Żebrowski to już bardzo późny barok, przechodzący momentami w klasycyzm. Kompozytor w doskonały sposób operował blachą i chórami, jak też umiał tworzyć poruszające arie bazujące na doskonale przygotowanym materiale melodycznym, czerpiącym także z polskiej muzyki ludowej. Dla wykonawców to ogromne wyzwanie, zaś maestro Andrzej Kosendiak podniósł jeszcze poprzeczkę, zapraszając do nagrania chór chłopięcy NFM (z którym nie tak dawno nagrał piosenki dla dzieci Lutosławskiego) i chłopca solistę Jian Hui Mo. Dzieci wypadły genialnie i stały się doskonałym uzupełnieniem grających i śpiewających dorosłych wirtuozów. Podobnie udane wykorzystanie dzieci w muzyce barokowej kojarzy mi się przede wszystkim z pasjami Bacha, gdzie Gustav Leonhardt nie bał się zaprosić młodych wykonawców zgodnie z realiami historycznymi odtwarzanej muzyki. Cóż, soprany chłopięce brzmią zupełnie inaczej niż kobiecie i w muzyce sakralnej robi to ogromne wrażenie. Wysokie partie dzieła stają się wtedy mniej operowe a bardziej medytacyjne.

Zarówno dzieła, jak i wykonanie są na najnowszej barokowej płycie Kosendiaka po prostu porywające. Po wielu albumach XVII wiecznych w tym poświęconym późniejszej muzyce upewniamy się, że istniała w baroku polska szkoła muzyczna, tak jak istniały szkoły francuska, włoska, hiszpańska, angielska i niemiecka. Geniusz Żebrowskiego jest widomym dowodem stopnia rozwoju tej szkoły, zaś wspaniałe melodie na których oparte są dzieła kompozytora z Jasnej Góry zapadają na zawsze w pamięć. Podobnie jak w architekturze i poezji, tak w muzyce polski barok był śmiały i pełen przepychu. Żebrowski nie bał się tworzyć wielkich muzycznych fresków, zaś Jasna Góra zapewniała mu wykonawców mogących sprostać najwyższym wymaganiom. Po dwóch i pół wiekach w te wielkie freski weszli współcześni muzycy związani z NFM i Wrocławiem i tylko czekać na nagrody dla tej płyty na całym świecie. Już teraz melomanii ustawili się po ten fonogram jak po świeże bułeczki, bo przynajmniej w sklepiku NFM zabrakło już muzycznego towaru sygnowanego nazwiskiem „Żebrowski”. Potrzebna będzie kolejna edycja! A tu tymczasem na swoją płytę czeka już Stanisław Sylwester Szarzyński, na którego Kosendiakowym koncercie też miałem szczęście być.

Już 14 września, w ramach Wratislavii Cantans 2019 Andrzej Kosendiak wraz z Wrocław Baroque Ensemble zaprezentuje obszerny program monograficzny poświęcony twórczości Mikołaja Zieleńskiego i jego weneckim inspiracjom. Za tego kompozytora w XXI wieku wzięła się mocno Capella Cracoviensis zapraszając do współpracy sławną Emmę Kirgby. Mam nadzieję, że wrocławianie staną do rycerskiego pojedynku fonograficznego ze swoim Zieleńskim (krakowski przeciwnik jest niczego sobie!), a w między czasie nie zapomną, iż płyta poświęcona Żebrowskiemu nie ma na sobie smutnej adnotacji „Opera omnia” i może zatem powstać CD Żebrowski II. No i jest jeszcze Szarzyński! Dużo dobrego się dzieje w dziedzinie polskiej muzyki dawnej dzięki Kosendiakowi i jego zespołom!

Marcin Józef Żebrowski

Wykonawcy:
Andrzej Kosendiak – dyrygent
Jian Hui Mo – sopran chłopięcy
Matthew Venner – kontratenor
Maciej Gocman – tenor
Felix Schwandtke – bas
Chór Chłopięcy NFM
Małgorzata Podzielny – dyrektor artystyczny Chóru Chłopięcego NFM
Chór NFM
Agnieszka Franków-Żelazny – dyrektor artystyczny Chóru NFM
Wrocławska Orkiestra Barokowa
Jarosław Thiel – dyrektor artystyczny orkiestry Wrocławskiej Orkiestry Barokowej 

Nagrano w Sali Koncertowej Filharmonii Pomorskiej im. Ignacego Jana Paderewskiego podczas koncertu Polski Barok w ramach 56. Bydgoskiego Festiwalu Muzycznego, 19 września 2018 r.

Reżyseria nagrania, montaż, mastering: Andrzej Sasin, Aleksandra Nagórko (CD Accord)
NFM 58, ACD 258

Live recording 

Światowa premiera płyty: 9 sierpnia 2019
Patronat medialny: Program II Polskiego Radia

Program:
MARCIN JÓZEF ŻEBROWSKI
[1] Rorate coeli                3'43 
Magnificat                [29’44]
[2] Chorus: Magnificat anima mea        1'46
[3] Aria: Quia respexit (A)            2'52
[4] Aria: Quia fecit mihi magna (S)        2'13
[5] Chorus: Et misericordia        1'39
[6] Aria: Fecit potentiam (B)        3'24
[7] Duo: Deposuit potentes (S&A)        4'29
[8] Chorus: Esurientes implevit bonis     2'44
[9] Aria: Suscepit Israel (S)            4'01
[10] Aria: Sicut locutus est (T)        3'38
[11] Chorus: Gloria Patri            2'54
Missa Pastoritia                [25’01]
Kyrie
[12] Chorus: Kyrie eleison            0'58
[13] Chorus: Christe eleison        1'44
Gloria
[14] Chorus: Gloria            1'02
[15] Aria: Domine Deus (S)        2'45
[16] Chorus: Qui tollis peccata mundi    1'33
[17] Duo: Quoniam tu solus Sanctus (T&B)    1'49
[18] Chorus: Cum Sancto Spiritu        1'39
Credo
[19] Chorus: Credo in unum Deum         1'03
[20] Chorus: Et incarnatus est        1'42
[21] Chorus: Et resurrexit            1'30
Sanctus
[22] Chorus: Sanctus            1'00
[23] Aria: Benedictus (A)            3'52
[24] Chorus: Osanna            1'35
Agnus Dei
[25] Chorus: Agnus Dei            0'59
[26] Chorus: Dona nobis pacem        1'42 
Czas całkowity                59'39