Racjonalizm – liberalizm – fundamentalizm (dogmatycznym liberałom do sztambucha)

Obiecując memu portalowemu sąsiadowi – Panu dr. Piotrowi Napierale – replikę na tezy zawarte w jego tekście pt. Polemika z Radosławem Czarnecki i Johnem Grayem (z dn. 21.04.2015) nie miałem początkowo koncepcji w jakiej formie ująć ów materiał. Czułem tylko potrzebę odpowiedzi na irracjonalne moim zdaniem, a przede wszystkim ad personam, skierowane do mnie – co samo w sobie jest irracjonalizmem – z dezynwolturą napisane i aroganckie (ale to chyba immanencja neoliberałów przybierających szaty liberalizmu – a de facto: są to krótkie spodenki małych chłopów z piaskownicy pojmujących rzeczywistość a’la Korwin Mikke, choć go namiętnie zwalczają – szkodzących niesłychanie tej szczytnej i uniwersalnej idei) argumenty przytoczone przez Pana dr. Piotra N. Postanowiłem jednak odnieść się nie tylko do sformułowań i myśli będących pochodną tez czy poglądów głoszonych przez mego współtowarzysza „portalowej niedoli” (bo tak konsekwentny i ortodoksyjny liberał musi chyba się czuć znosząc katusze sąsiadując na jednym portalu z socjalistą, „pryszczatym lewakiem” czy sekciarskim marksistą, którego tak jak jego idol Rambo chętnie by odstrzelił – bo tak wyraża się Pan dr Piotr N. o formacji myślowej i intelektualnej reprezentowanej przez moją osobę) lecz potraktować ten artykuł jako polemikę en bloc z tego typu ideologią. Do opublikowania tego tekstu zdopingował mnie jednak w jakimś sensie Redakcyjny Kolega AZAZEL publikując w dn. 16.07.2015 na Naszym Portalu materiał pt. (Neo) Liberalizm albo śmierć. Początkowo, mimo iż mój tekst jest od dawna napisany, nie miałem ochoty go opublikować bo nadal uważam za Karolem Modzelewskim, że „nie z każdym i nie zawsze warto rozmawiać”: nie każdy na to bowiem zasługuje – sam Pan dr Piotr N napominał wszystkich iż z „ISIS nie wolno dyskutować, nie wolno prowadzić jakiegokolwiek dialogu” – terroryzm jest też funkcją słowa, a ono może tak jak pocisk zabić Panie dr. Piotrze N.

Najbardziej przerażającą rzeczą jest
całkowita akceptacja samego siebie.
Carl G. JUNG

Dlaczego zapyta wielu – bo dogmatyczny liberalizm jest ideologią, żadnym tam „naturalnym i przyrodzonym człowiekowi” sposobem opisu świata i jak każda ideologia jest tak samo prawdziwym, jak i fałszywym opisem rzeczywistości – z tytułu argumentów racjonalnych i liberalnych (wszelkie -izmy połączone z jakimikolwiek dogmatami są ideologiami, a często – religiami). Wszystko wokół nas się zmienia – szybciej lub wolniej, albo całkiem wolno tak, że w życiu jednostkowym nie jesteśmy tego w stanie zaobserwować nie mówiąc już o interpretacji i analizie tych zmian, których efekty widać dopiero w skali dekad czy pokoleń (rację ma więc Tadeusz Kotarbiński mówiąc, iż „…..coś co jest nieśmiertelne jest martwe”). Nieśmiertelne – czyli wieczne, niezmienne, immanentne a priori naszemu rozumieniu prawdy i praktyki życiowej, dogmatycznie przyjęte na kształt metra z Sevres. To coś staje się wtedy religią.
Zacznijmy na początek od przypisania mi idolatrii (idol wiąże się bezpośrednio z tym pojęciem) wobec postaci tudzież dorobku jaką prezentuje konserwatywny liberał – i krytykowany przez mego interlokutora – angielski myśliciel John Gray. Cytując kogoś, jakąś myśl czy sentencję (nawet pisząc na temat dorobku kogokolwiek) nie oznacza wcale, iż jest to przedmiot czci, idolatrii bądź bałwochwalstwa, a takie wrażenie można odnieść czytając rzeczony tekst Pana dr. Piotra N. Akurat ta – zacytowana jako motto – myśl Graya wydała mi się słuszna i w jakimś sensie oddająca idee zawarte w moim tekście (Płaszczyzny konfliktów kulturowych [1] z dn. 20.04.2015). Czy zajmując się na Naszym Portalu osobą Adolfa Hitlera (O czym pisze Adolf Hitler w Mein Kampf i O racjonalną ocenę Hitlera i polityki Izraela – odpowiedź Andrzejowi Koraszewskiemu) Pan dr Piotr N. staje się automatycznie wyznawcą tych idei ? Czy Adolf H. jest automatycznie jego idolem ? A per analogiam takie skojarzenia się nasuwają same.
Nie, John Gray – choćby z tego tytułu, iż jest liberałem i za takiego uważa go światowy mainstream naukowy (w przeciwieństwie do Pana dr. Piotra N.): Andrzej Walicki, Paweł Śpiewak (to w Polsce), Guy Sorman, Paul Kelly czy Isaiah Berlin – nie był, nie jest i prawdopodobnie nie będzie nigdy moim idolem. I to w żadnej płaszczyźnie.
Drugi element repliki to dostrzegane elementy dogmatyzmu i doktrynerstwa, które widać nie tylko we wspomnianej polemice, ale w całej jego – Pana dr. Piotra N. – obecności i narracji, jakże bogatej w formę i treści, prowadzonej na Naszym Portalu. Gdy w dyskusjach między racjonalistami, albo: między osobami, które za takich się uznają, padają argumenty (czy raczej – epitety) ad personam, używa się aksjologii celem pognębienia interlokutora, to trudno przejść do porządku dziennego nad takim dictum. Środowisko polskich racjonalistów, chcące zmieniać nadwiślańską rzeczywistość w kierunku bardziej zachodnio-europejskim, bardziej laickim i czynić ją coraz bardziej zdemitologizowaną przy swej ilościowej drobności, wąskim zakresie społecznej percepcji, rachityczności – na dodatek jak wszystko w Polsce podzielone, rozproszone, skonfliktowane – atakując się nawzajem w taki właśnie sposób to jest po prostu przykład kolejnej, nadwiślańskiej katastrofy. I to co najbardziej przykre, dyskurs prowadzony jest nie ad meritum, nie na zasadzie przyjaznej dysputy i wymiany poglądów, lecz wrogości, zapiekłości, z użyciem inwektyw i z zamiarem poniżenia adwersarza, wdeptania go w ziemię, odebrania mu wiarygodności i publicznej akceptacji. Tak odbieram wszelką dyskusję posługującą się tego rodzaju uzasadnieniami i argumentacją (pisałem nt. temat – [patrz] R.S.Czarnecki z dn. 19.03.2015 pt. Czym jest nasz racjonalizm ?).
Dla sprowadzenia tych kontrowersji do wspólnego mianownika potrzebą jest zdefiniowanie dwóch pojęć, nieusuwalnie związanych z kontekstem toczonego sporu: chodzi o pojęcia doktrynerstwa i dogmatyzmu. Doktryner (fr. doctrinaire od fr. doctrine czyli nauka z łac. doctrina) to osoba zawzięcie opierająca się na wąskim, często nieaktualnym lub subiektywnie wyolbrzymionym przedziale wiedzy lub jednostkowych przekonań z danej dziedziny, opartej na ściśle określonej doktrynie, nie uwzględniającej czwartego wymiaru naszego bytu jakim jest czas. Z owym pojęciem związane są takie pokrewne terminy jak agitator, czciciel, fanatyk, fundamentalista, idealista, ideolog, konserwatysta, osoba o skostniałych poglądach, purytanin, propagandzista. Także pojęcie dogmatyka czyli osoby o niezmiennych, stałych poglądach, przekonanej w zupełności o swych racjach jest niezwykle pomocnym w zakreśleniu ram naszego dyskursu. W sferze filozoficznej mianem dogmatyka określa się człowieka fanatycznie oddanego swoim przekonaniom, wroga sceptycyzmu lub traktującego ten sposób patrzenia na świat w sposób utylitarny, zgodny ze swoją doktryną i właśnie dlatego uznawanego za doktrynera. W kwestiach religioznawczych jest to osoba bezgranicznie oddana pewnikom swojej religijnej wiary czyli po prostu fundamentalista.
I w tym miejscu, w świetle formy rzeczonej polemiki z Panem dr. Piotrem N. mógłbym ów wywód zakończyć. Wyczerpuje on bowiem ad meritum zasadnicze pozycje z jakich prowadzimy nie od dziś spory. Lecz jak widzę istnieje wiele kwestii szczegółowych i spornych, które mój Szanowny Adwersarz co krok podnosi, nie odnosząc się wszakże w sposób racjonalny bądź beznamiętny do kwestii nie pasujących jego subiektywnemu opisowi świata, jestem zmuszony wyłożyć (jak to się mówi) „kawę na ławę”, łopatologicznie i racjonalnie „po chłopsku”. Jak małemu dziecku się to robi – temu chłopczykowi (już przywołanemu) z piaskownicy. Jeszcze raz i zapewniam – po raz ostatni. Polemik więcej Panie dr. Piotrze N. z mojej strony nie będzie ! Bo nie zawsze i nie ze wszystkimi warto rozmawiać.
Pisze mój adwersarz: „Prawa człowieka są >zachodnie< tylko o tyle, że zachodni myśliciele je odkryli”, dając jednocześnie do zrozumienia w sposób autorytatywny, iż podważam uniwersalność owych praw. Nigdzie w atakowanym i postponowanym tekście nie odrzuciłem czy zanegowałem ponad czasowości praw człowieka. Używając gdziekolwiek i kiedykolwiek terminu – tzw. „prawa człowieka” – podkreślam tym samym właśnie ich uniwersalność, krytykując praktykę przez jaką została owa ponad czasowość sprofanowana i sprowadzona do zwyczajnego, politycznego i interesownego argumentu (zwłaszcza przy używaniu nagiej siły i dokonywaniu stosownych interwencji zbrojnych). Być może czytając mój tekst Szanowny Adwersarz czynił to nie dość uważnie, w sposób a-integralny i co najważniejsze: bez zrozumienia, afektywnie i wycinkowo, podniecając się i emocjonując poszczególnymi zdaniami czy akapitami i w takim stanie przeszedł do ostrego, bezpardonowego ataku z dogmatycznych bądź doktrynerskich pozycji.
Gdybyśmy chcieli potraktować prawa człowieka wedle tego co pisze Pan dr Piotr N. nie jako pojęcie oraz wartość ewoluującą, zmienną w czasie i przestrzeni, coś co wykluwa się wraz z rozwojem kultury tzw. Zachodu (bo one są immanencją tej kultury, zwłaszcza wyartykułowane w sposób jednoznaczny i modernistyczny w Oświeceniu) musiałyby być uznane za coś co u Platona jest ideą wieczną, boską, nadnaturalną. A to przecież prosta droga do religijnego, teistycznego poglądu na rzeczywistość. To coś co Karl R. Popper zakwalifikował jako podstawy element platonizmu wrogi społeczeństwu otwartemu, demokracji i wolności obywatelskich.
Należy również wyjaśnić – bo jak mi się wydaje mój Drogi Polemista ma z tym nie lada kłopot (znów chyba kłania się zbytnia emocjonalność czy nadpobudliwość mego oponenta) – znaczenie i celowość używania przeze mnie konkluzji, iż: vox populi, vox dei. Ten szlagwort opisuje dokładnie to co w mowie getysburskiej miał na myśli Abraham Lincoln: „demokracja to władza ludu, dla ludu, sprawowana przez lud”. I wyniki wyborów – wszelkich – są zawsze funkcją jakości sprawowanej władzy przez elity do tego powołane przez ów lud. Dotyczy to zarówno głosowania podczas wyborów jak i sposobu oraz form odbioru otaczającej rzeczywistości (edukacja, narracja publiczna, argumenty i sposób dyskursu itd.).
Dlatego posiłkując się Jacquesem Lacanem należy skonkludować, że z praktycznego punktu widzenia liczy się to co ludzie myślą, że jest prawdziwe, a nie to czego prawdziwości da się udowodnić w rzeczowej, logicznej analizie. W świecie człowieka prawda ma zawsze strukturę ( bądź kliszę) fikcji. Tak po prostu jest i obrażanie się na tę rzeczywistość jest nie tylko nie-racjonalne, ale wręcz razi infantylnością.
Co do sposobu prezentacji swoich poglądów, wydaje mi się iż nasza oferta – racjonalista.tv en bloc – winna zarówno określoną argumentacją jak i formą poważnie traktować konsumentów naszych produktów. Racjonalny, racjonalnie, racjonalista – te pojęcia wiązać wypada jak sądzę z określonym poziomem intelektualnym odbiorcy. Nim na pewno nie będzie – ze zrozumiałych względów – czytelnik Faktu, Super Expressu, Bildu w Niemczech, The Sun czy Daily Miror w Anglii. To odwieczny spór między swoistym elitaryzmem oraz wyważonymi i zdystansowanymi wywodami (i racjonalnością z nimi immanentnie związaną), a chęcią zdobycia taniej popularności, agitatorstwem, aroganckim językiem i obcesowymi zwrotami. Moje zdanie w tej kwestii chyba jest jednoznacznie wyartykułowane i uzasadnione. Tak widzę właśnie m.in. racjonalność.
A poza tym racjonalizm (traktowany jako narzędzie do interpretacji dziejącego się świata jak i do codziennego poruszania się w jego przestrzeni) nie może być przypisywany lub arbitralnie przyporządkowany takiej czy innej doktrynie politycznej lub ekonomicznej, nie może być też traktowany jako immanencja takiej bądź innej kultury, a tym bardziej – religii (choć i takie zabiegi czyniono w przeszłości i czyni się obecnie). To tylko owe doktryny, teorie czy systemy przywłaszczają sobie racjonalnie brzmiące uzasadnienia, wedle własnego mniemania, celem swego uwiarygodnienia (często stojąc przed lustrem i rozmawiając ze swoim zwierciadlanym odbiciem), a jednocześnie uzurpując przy tym tożsamość racjonalności z własnym stanowiskiem. To jest jakby dalekie echo religijnej koncepcji – niezwykle szkodliwej aczkolwiek trwającej od zamierzchłej przeszłości – narodu wybranego. I dotyczy to jak widać, słychać i czuć ([za]: Kuba Sienkiewicz, Jestem z miasta) nie tylko systemów czy wierzeń religijnych.
Trzeba poznać i zrozumieć najpierw historię człowieka i świata (albo przynajmniej starać się taki krok uczynić), różnych regionów naszego globu, przyrodę (stymulującą nasz gatunek), geografię, kulturę w jakiej bytują ludzie etc. Postawić podstawowe dla racjonalisty pytanie: DLACZEGO ? Spróbować odpowiedzieć na nie i dopiero potem głosić autorytatywne, bezkompromisowe, apriorycznie brzmiące i nie znoszące żadnego sprzeciwu (czyli noszące znamiona impertynencji i nadmiernej pewności siebie) tezy o unifikacji naszego gatunku w kwestiach mentalności, świadomości, organizacji społecznej, kultury itp. Unifikacji – opartej o jeden, z góry uznany za najlepszy i jedynie dopuszczalny paradygmat. Zwłaszcza biorąc pod uwagę tu i teraz. Formy ludzkiego bytowania są bogatsze na pewno niż się wszelkiego rodzaju doktrynerom, inżynierom społecznym, bolszewikom bądź jakobinom (a jak ostatnio widzimy – wielu amerykańskim neokonsom i ich bałwochwalczym zwolennikom na całym świecie oraz dogmatycznym liberałom) wydaje. Dotyczy to narodów, społeczności lokalnych, wspólnot, gmin, a także pojedynczych ludzi.
Na zakończenie – kilka słów o arogancji. Arogancja (łac. arrogantia) to niegrzeczność, zuchwałość, bezczelność, odnoszenie się do innych z lekceważeniem, butnie. Łączy się często z manią wyższości starającą się pokrywać w ten sposób jakieś skazy osobowości deklarującej się jako aroganckiej. Stosując tak brzmiącą retorykę wobec interlokutora – jakiegokolwiek, a każdy jest osobą, człowiekiem posiadającym godność, wrażliwość itd. czyli obdarzonej człowieczeństwem (co dla przekonanego, nie deklaratywnego, racjonalisty winno stanowić klarowny rudyment jego tożsamości) – sprawia się wrażenie, iż zależy nam na personalnym zranieniu, poniżeniu, wyszydzeniu czyli zdehumanizowaniu adwersarza z którym toczymy spór. Zasadnicze wątki merytoryczne zostają wtedy usunięte jakby w cień (forma zaciemnia treść i przyczynę różnicy zdań). Impertynencja i buta (które jej zawsze towarzyszą) promują bowiem przede wszystkim osobę owego aroganta kosztem treści i meritum prowadzonego dyskursu.
Sokratejska sentencja „wiem, że nic nie wiem” (bo z niej rodzi się ciągła ciekawość świata i podstawowe pytanie: DLACZEGO ?) jest tyle samo podstawą sceptycyzmu immanentnego kulturze Zachodu, Oświecenia co dobrego wychowania i skromności racjonalisty.
Przystrajanie przekonań oraz takiego sposobu percepcji świata nas otaczającego, (stojących na antypodach przytoczonej myśli Sokratesa) w szaty liberalnej retoryki i modernistycznie brzmiąco ozdobników prędzej czy później ukazuje swą miałkość, pustkę oraz intelektualne kuglarstwo, przyznając rację Miguelowi de Cervantesowi, który zauważył, że „…..Mówić nie myśląc to strzelać nie celując”.

PS: Życie pisze cały czas swój pamiętnik. Przywołać wypada w związku z całokształtem panującego klimatu w przestrzeni publicznej i panującej w niej narracji sentencję angielskiego historyka i publicysty Hywena Williamsa, która brzmi: „To miły i wygodny mit, że liberałowie są siewcami pokoju, a konserwatyści wojennymi podżegaczami. Imperializm strony liberalnej może być bardziej niebezpieczny ze względu na swój otwarty charakter i przekonanie, że stanowi lepszą formę życia”. Bo jeśli subtelni (za jakich zawsze chcą uchodzić) liberałowie, esteci, wysublimowani inteligenci i postępowi demokraci za swego idola (a tym samym wzorzec osobowy) uznają tępego osiłka Rambo, tylko dlatego iż zabijał komunistów (czyli de facto – całą „pryszczatą lewacką” swołocz i sekciarskich marksistów także) to po prostu za sienkiewiczowskim Bohdanem Chmielnickim (Ogniem i mieczem) „szkoda howoryty”. Nota bene – przywołany tu Rambo w połączeniu z nienawiścią i pogardą do tzw. lewaków (przewijającymi się w całej twórczości mego Szanownego Interlokutora) jest doskonałym i modelowym wręcz przykładem na istnienie tego co Alain Badieu nazywa „przemocą symboliczną”.
I jeszcze jedno. Drodzy liberałowie, neoliberałowie, adherenci tego modelu funkcjonowania liberalnej demokracji (uważający go za jedyny i najlepszy jaki wymyślono) rozejrzyjcie się wokoło. Bo czy ten Wasz wspaniały system nie może słusznie uchodzić – i uchodzi (w odbiorze sporej części społeczeństw Zachodu i nie tylko) za „…instrument retoryczny: pokój jest wieczną wojną, globalny oznacza imperialny. Niegdyś pełne nadziei pojęcie reform teraz jest synonimem regresu, a nawet destrukcji. Oszczędności są narzuceniem ekstremalnego kapitalizmu biednym oraz podarowaniem socjalizmu bogatym. Pomysłowy system, w którym większość obsługuje zadłużenie mniejszości” (John Pilger, australijski publicysta niezależny współpracujący z takimi mediami jak Guardian, The Mirror i New York Times). Za taką wersję liberalnej demokracji (czyli de facto – neoliberalnej) – za Hywenem Williamsem i Johnem Pilgerem (a tym bardziej; za Panem dr. Piotrem N.) – to ja bardzo dziękuję. Bo w takim cyrku, uzurpującym sobie to miano i pozostawiającym mi wybór taki jak katarom stawiał osławiony inkwizytor Bernard Gui – nawrócenie na naszą wiarę lub stos (Rambo, Rambo w tle) – nie ma dla mnie miejsca. W żadnym przypadku. Nie mając wyboru stawiam na wycofanie, alienację, nieobecność. Jak ślimak……. To też jest w jakimś sensie odpowiedź Jackowi Tabiszowi na jego zachęty odnośnie aktywności obywatelskiej.
Używam w tekście celowo sformułowania Pan dr Piotr N. bo nie przypominam sobie, a chyba i Panu Doktorowi byłby niesłychanie głupio, iż kiedykolwiek moglibyśmy przejść na „Ty”. Byłby to dla tak purytańsko nastawianego liberała i konsekwentnego antykomunisty (Rambo, Rambo w tle) zbyt wielkim dyshonorem i ujmą. Dobra rada: Panie dr. Piotrze N – niech Pan przestanie udowadniać iż jest Pan guru, mesjaszem, Bogiem. Bo już Demostenes stwierdził niewątpliwie cierpiąc (i to jest apendyks do Pańskiego przypadku), że „…..Przyszedłem do Aten, a nikt mnie nie poznał”. Tak bywa w życiu. Ja w każdym razie Pana (tak sądzę) poznałem doskonale. Żegnam. Dyskusji więcej z mej strony z Panem już nie będzie.