RacjonalistaTV, czyli walka o obiektywne media

 
Daleko nam jeszcze godnego podziwu obiektywizmu, ale staramy się. Łatwo wymienić już dwie rzeczy, których staramy się unikać, a których nie unika wiele innych mediów.
 
Po pierwsze. Staramy się nie być „czyści” i jednostronni. Jest u nas miejsce dla prawicy i lewicy. Są spojrzenia pod różnym kątem na różne sprawy, czasem spojrzenia radykalnie odmienne. Co jakiś czas słyszmy pochwały, co jakiś czas ktoś rzuca w piasek swoje zabawki i wynosi się z naszej piaskownicy. Rzeczywiście jest to dość egzotyczne. Polska, media i masz – nie jest lewicowo ani prawicowo, nie jest pro lub anty na 100%. Kiedyś, jakieś stare legendy powiadały, że wszystkie media powinny być takie, ale kto pamięta te legendy…
 
Po drugie. Nie lubimy tak zwanych „trendów”. One rządzą nie tylko w modzie (gdzie są stosunkowo najbardziej niewinne, choć niekoniecznie dla portfela). Trendy rządzą też w publicystyce i polityce. Co rusz mamy w jakichś mediach samonapędzający się temat, o którym trzeba pisać, choćby to były powtarzające się monotonnie, pozbawione refleksji bzdury. Albo jakiś bohater kilkudniowego show. Trend pojawia się i znika. Nikogo nie obchodzi, skąd się wziął, dlaczego był pompowany niczym gigantyczny balon i dlaczego w końcu znika, bez żadnej puenty, rozwiązania, odpowiedzi. Chodzi o modę, o zabawę, o oglądalność, o podniecanie się plastikowymi problemami w nudnej rzeczywistości (rzeczywistość tak naprawdę nigdy nie jest nudna, ale mało kto umie ją przekazać…).
[divider] [/divider]

 
[divider] [/divider]
Racjonalizm to brak dogmatów. Brak „mówię jak jest”, „jest tak i już” etc. Racjonalizm to dyskusja, to wątpliwości, to różne punkty widzenia. Oczywiście mamy swoje ramy, których bronimy i do których dążymy. Znów wymienię dwa główne paradygmaty RacjonalistaTV.
 
Pierwszy – uznajemy istnienie rzeczywistości i stwierdzonych naukowo faktów. Nie jesteśmy postmodernistami głoszącymi, iż rzeczywistość nie istnieje, że są tylko rozmaite narracje kulturowe, klanowe etc. Oczywiście do rzeczywistości dochodzić można tylko w pewnym przybliżeniu. Wiele rzeczy opisuje się hipotezami, teoriami, modelami. Tylko niektóre fakty i zjawiska są w zasadzie pewne. Inne opisuje prawdopodobieństwo ich realności. Zatem dochodzenie do rzeczywistości to dążenie, to postawa, a nie hasło, slogan, który można wołać przez megafon, aby utrwalać na siłę jakieś tezy w ogłuszonym tłumie nieszczęsnych odbiorców.
 
Drugi – dążymy do dyskusji. Przekaz nie może być czyniony z pozycji pewnego siebie bufona, który „po prostu wie”. Warto rozmawiać. Nasz polemista, nawet jeśli w 70% rzeczywiście nie ma racji, to w tych 30% może nas zainspirować, otworzyć nam na coś oczy, nauczyć nas czegoś. Oczywiście zdarzają się rozmówcy beznadziejni, nie potrafiący rozmawiać. Ale i my wciąż musimy się uczyć rozmawiać, zwłaszcza, że żyjemy w dość autorytarnym społeczeństwie. Wielu Polaków woli „wiedzieć i mieć pewność” niż „przypuszczać i dyskutować”.
 
Każdy tydzień pracy naszych mediów dostarcza dziesiątki przykładów na wolność słowa i dogmatyzm, na dialog i autorytaryzm. Ludzie o diametralnie różnych poglądach różnią się też ekspresją ich wyrażania. Wielu lewicowców potrafi pozorną grzecznością zakrywać całkowitą niechęć do podważania ich przekonań, wielu liberałów jest niecierpliwych i wali w rozmówców skrótami myślowymi ubranymi w dość ostrą, niekiedy dosadną formę. Nie jest tak, że prawica nigdy nie ma racji – przywiązanie do tradycji i konserwatyzm w niektórych kwestiach nie zawsze są bezwartościowe i są czasem potrzebne do przeciwstawiania się burzycielom „starego ładu”. Bez konserwatystów zwolennicy nowości mogą wpaść w manierę nowoczesności dla nowoczesności, fetując każdą nowinkę jako objawienie, a nie każda jest przecież objawieniem.  Oczywiście oddanie całego pola prawicowym konserwatystom to też nie najlepszy pomysł. Inne bieguny to ryzykancki chaos rewolucji (przynajmniej intelektualnych) i zachowawcza dyscyplina „ancien regime”. Zwolennik każdej z tych rzeczy ma swoją własną stylistykę postrzegania i wyrażania rzeczy. Ale nauczenie się tych rozmaitych, środowiskowych i charakterologicznych ekspresji nie jest zmarnowanym czasem… To też jest potrzebne w sztuce dialogu.
 
Ciekawa jest tu uwaga naszego redaktora Piotra Napierały, który poprosił mnie o rozwinięcie tego tekstu o wartości prawicy, które też istnieją, nie wszystkie są „wrogie i godne pogardy”.

Lewica socjalistyczna postrzega świat romantycznie, podobnie jak ci co uważają, że rynek to bóg i nie można nic przy nim regulować.

Krótko mówiąc, szukajmy racjonalnego spojrzenia na potrzeby socjalne i na dążenie do wolności rynku. W każdej z tych kwestii mogą się pojawić dogmaty, „bo tak ma być”, „to jest dobre i już”, „tam należy myśleć”. Podziwianie dogmatycznych i autorytarnych ujęć rzeczywistości zawsze prowadzi do pewnego rodzaju przemocy i niesprawiedliwości. Myślenie zastępuje wtedy dyktat i pogardliwa pewność siebie.
 
Podobnie jest jeśli chodzi o wiarę i nie wiarę. Chrześcijaństwo, buddyzm, islam nie są jedynymi punktami odniesienia dla wiary i dogmatyzmu danej osoby (choć islam niestety statystycznie trochę bardziej). Jak ujął to Piotr w komentarzu do pierwszej wersji mojego wpisu:

To, że się jest sceptykiem religijnym to nie znaczy, że jest się racjonalnym. Można być czcicielem Putina i bolszewikiem, a ci zasługują na wulgarne epitety. Natomiast umiarkowany chrześcijanin o rozsądnych poglądach np politycznych jest bardzo racjonalny w porównaniu z ateistycznym komunistą.

To zjawisko daje się odczuć na naszym portalu – wypowiadają się u nas dość często „chrześcijanie o rozsądnych poglądach politycznych” i „ateistyczni komuniści”. Te wypowiedzi pokazują, że wiara religijna nie zawsze i nie we wszystkich tematach jest barierą dla ludzkiego racjonalizmu i że zdarzają się bariery i „wiary” znacznie silniejsze i bardziej dogmatyczne. Oczywiście to zależy od człowieka, ale ideologie są czasem znacznie bardziej zaborcze niż religie.
 
My, redaktorzy, musimy być odważni i cierpliwi, aby wytrwać w tak długim rejsie pod prąd, zwłaszcza, że się dopiero rozwijamy, nie jesteśmy medialnym molochem, który ma już swoją odporną na burze i wiatry silną strukturę. Odważni i cierpliwi też muszą być nasi czytelnicy i współpracownicy. Nie ukrywam, że skazani są na rzeczy szokujące. W „normalnych” mediach, gdy się kogoś chwali w jednym artykule, wiadomo, że będzie się go zachwalać w następnych wpisach, chyba, że skończy się opłacalny, „lajkonośny” trend. A u nas nie. Czasem można tuż obok siebie przeczytać artykuły chwalące i ganiące daną osobę, dany pomysł i daną ideę. Czy jest to straszne? Moim zdaniem wręcz przeciwnie – tak właśnie powinno być. Mało jest rzeczy zupełnie jednoznacznych, jeśli chodzi o ludzkie postawy, o ludzkie idee etc.
 
Ja, będąc redaktorem naczelnym, do pewnego momentu stresowałem się. Bolało, gdy ktoś rzucał swoje zabawki i wynosił się z naszej piaskownicy. Teraz jest inaczej. Właśnie skończyłem montować materiał, z którym się kompletnie nie zgadzam. Dałem mu też jakiś opis, w którym nie omieszkałem zawrzeć drobnej złośliwostki, zrozumiałej chyba tylko dla mnie. Ale niech idzie ten materiał, gdyż nie jest zupełnie bezwartościowy. Choć kompletnie się z nim nie utożsamiam i jest wręcz irytujący, to jednak pojawiło się w nim kilka analiz (na kilkadziesiąt), które mnie również czegoś nauczyły. Co w tym złego?
 
Jeśli nas lubisz, polub naszą stronę na Facebooku.