Mantua 300 lat temu

Leżąca na południe od Lombardii, Mantua (wł. Mantova) była położona między czterema sztucznymi jeziorami: Lago Superiore, Lago di Mezzo i Lago Inferiore, ale  położone na południe od miasta Lago Pajolo, wyschło pod koniec XVIII w. Mantua przez wiele wieków stanowiła ośrodek niezależnego margrabstwa (a następnie księstwa) rządzonego przez ród Gonzagów[1]. Od 1115 roku miasto wyzwoliło się spod wpływów toskańskich i stało niezależną republika. Od 1328 roku miastem rządziła dynastia Gonzagów (mieszkali w zbudowanym w latach 1524-1534 Palazzo del Te), aż do 1708 roku, kiedy przejęli je Habsburgowie (już w 1630 roku oblegali Mantuę przywlekając ze sobą zarazę, po której księstwo już się nie podniosło).

Il. 1. Mantua na sztychu G. Brauna, opublikowana przez Petera Schenk w Amsterdamie w 1702 roku, źródło: http://www.museodarcomantova.it/sito/le-stampe/mantova-g.braun.html
 
Ostatni Gonzaga, Ferdynand Karol IV (pan. 1665-1708) ma opinię kiepskiego władcy zainteresowanego jedynie balami i teatrem[2]. W roku 1681 zawarł traktat subsydialny z Francją, co przyniosło mu coroczną pensję w wysokości 60,000 liwrów. Gdy w 1701 roku rozgorzała Wojna o sukcesję hiszpańską poparł Francję, za co cesarz Józef I Habsburg ogłosił go zdrajcą. Dokonał złego wyboru sojuszników. Jego kraj został zniszczony przez wojska austriacko-sabaudzkie, ścigające wycofujących się z Italii Francuzów w 1706 roku[3]. Ferdynand uciekł do Wenecji zabierając ze sobą około tysiąca obrazów. Po jego śmierci w Padwie w lipcu 1708 roku ogłoszono jego detronizację a jego dominia przekazano Habsburgom.
Szlachta jednak nawet w tych trudnych czasach   wzbogacało miasto o nowe pałace i place (Piazza Virgiliana,  Museo Diocesano, Palazzo D’Arco, Piazza Canossa). Kraj stanowił ładny kąsek dla Habsburgów, bo księstwo było niewielkie ale dość zamożne. Odtąd miastem rządził austriacki gubernator. Terytorium Mantui podzielono na 19 prefektur[4] i kilka szlacheckich enklaw.  Pod rządami Habsurgów powstała (1768) w Mantui Królewska Akademia Nauk i Sztuk (Reale Accademia di Scienze e Belle Arti), teatr oraz wiele pałaców. Teatro Scientifico del Bibiena w Palazzo dell’Accademia Virgiliana, powstał w latach 1767-1769 z inicjatywy  Antonio Galli Bibieny, jako siedziba instytucji naukowych. W roku 1770 14-letni Wolfgang Amadeus Mozart przyjechał do Mantui podczas swego pierwszego włoskiego   tournée i dał pamiętny koncert w teatrze naukowym[5].  
Przez krótki czas Mantua była połączona z Księstwem Mediolanu (na mocy edyktu Józefa II z 26 września 1786 r.), ale potem znów oddzielone (na mocy edyktu Leopolda II z 24 stycznia 1791 r.). 4 czerwca 1796 miasto zajęły wojska Napoleona. Od marca 1797 tworzony jest tutaj trzeci batalion „Legionów Polskich posiłkujących Lombardię” pod szefem Ludwikiem Dembowskim. W 1799 r. miasto było oblegane przez wojska austriackie, które walczyło z Francją w ramach drugiej wojny koalicyjnej. Obrońcami byli m.in. legioniści polscy. 29 lipca podpisano układ kapitulacyjny, zgodnie z którym legioniści – dawni żołnierze austriaccy – mieli zostać wydani Austriakom. Z Mantui wydostało się tylko ok. 300 Polaków, którzy wmieszani pomiędzy Francuzów uniknęli zatrzymania. W 1866 roku włączono Mantuę do Królestwa Włoch.