Racjonalistyczne refleksje powielkanocne

Minione święta – dla chrześcijan to w zależności od denominacji bodajże najważniejsze, lub jedno z najważniejszych, ze świąt w ich kulcie i liturgii (będące jednak echem dawnych wierzeń a wywodzące swą genezę sięgającą tradycji głęboko pogańskich) – niosąc sobą m.in. symbolikę uniwersalną przejawiającą się w życzeniach, wpisaną na stałe do tradycji i kultury ogólnoeuropejskiej, są jak najbardziej akceptowalne dla środowisk ateistycznych, agnostycznych, laickich, humanistycznych. Dla wszystkich komu drogie są takie pojęcia jak pokój (w skali makro i mikro), wzajemny szacunek, admiracja dla godności każdej jednostki, atencja dla osoby drugiego człowieka uosabiającego zawsze (za Protagorasem z Abdery, ok. 480-410 p.n.e.) „miarę wszechrzeczy”, estyma wobec innych poglądów (co nie oznacza jednoczesnej ich akceptacji), uznanie dla INNEGO broniącego swych sądów (ale w granicach przyzwoitości – cokolwiek w tym względzie rozumie cywilizowana wspólnota), oświeceniowy kult dla właśnie tego INNEGO, często – obcego (nam się może tylko tak wydawać iż on jest obcym) itd. Bo jak sądzę lepiej być kulturalnym i zachowywać cywilizowane interakcje między-ludzkie, niż niekulturalnym chamem, prostakiem i intelektualnym pętakiem. W Internecie klasycznym tego przejawem jest tzw. hejt.
Szlachetny człowiek wymaga od
siebie, prostak – od innych.
Parmenides z Elei (ok. 540-470 p.n.e.)
Chrześcijanin gdy nagrzeszy, gdy naobraża wokoło wszystkich, gdy hejtuje „z pianą na ustach” i w palcach na klawiaturze (bo jest anonimowy, nie stoi ze swą ofiarą „twarzą w twarz” – bo wtedy często jest cichym, małym, skromnym trolikiem) idzie w Wielkanoc do spowiedzi. Spowiedzi od wieków wtedy właśnie obowiązkowej (w czasie poprzedzającym te święta) ! Rodzi się bowiem nowe życie, zaczynamy wszystko nie jako od początku (symbolicznie czego żywym przejawem są owe jajka wielkanocne). Zmartwychwstanie, na którym zasadza się m.in. kult Jezusa i istota tych świąt, to religijny znak owych narodzin.
Duchowny daje mu rozgrzeszenie i ów chrześcijanin, do wczoraj grzesznik, jest już „free”. Nowonarodzony (Born Again Christian). I może grzeszyć od nowa. W Polsce miejscowi ober-katolicy, katolicy urzędowi, kato-talibowie czynią to nagminnie, pospolicie, kilka razy dziennie. Często w mega-skali.
Ta praktyka, przepraszania za swe popełnione w minionym czasie grzechy i przewinienia, oczyszczenie i zrzucenie z siebie symbolicznie win rzeczywistych (czy domniemanych) obecna jest też w naszych kręgach. Agnostyków, ateistów, ludzi dalekich od wiary religijnej, humanistów i sekularnych laików. I to jest nawet wzniosłe, humanistyczne, człowiecze i uniwersalne.
Mnie osobiście nurtuje jednak refleksja poparta właściwie tezą o wszechobecności wierzeń religijnych (w różnej formie) w najskrajniejszych, ateistycznych i anty-religijnych umysłach. Obecności na zasadzie memów, wdrukowanych w kulturę, w gesty, w symbolikę (nawet diametralnie wrogą i pozostająca na antypodach religii), ukrytą w tożsamości zbiorowej i świadomości indywidualnej. Nawet przestając wierzyć, wypisując się z Kościoła, nie uczestnicząc w całym katolickim sztafażu liturgicznym, cień wychowania i obcowania na co dzień z otoczeniem głęboko zanurzonym w tej kulturze, pozostaje w nas i wywiera przemożny (często nieuświadomiony) wpływ na nasze zachowania i postawy.
Tu widzę więc potrzebę ludzi z naszych środowisk do takiego gestu „wyciągania ręki”, skruchy, ekspiacji wobec tego którego (może ?) skrzywdziliśmy, obraziliśmy, podeptaliśmy jego godność, naraziliśmy na szwank dobre jego imię. Pospolicie mówiąc – opluliśmy go. INNEGO człowieka. Innego od nas, z innymi poglądami, ale też czującego, empatycznego, może wrażliwego, może kruchego wewnętrznie i nie pewnego swego JA. Przyjęcie takiego gestu jest dla grzesznika nie posiadającego tzw. „daru łaski bożej” tym co chrześcijaninowi – u nas: katolikowi, członkowi Kościoła katolickiego – daje kapłan. Symbolicznym rozgrzeszeniem.
Nie krytykuję takiego stanu rzeczy ani nań się nie oburzam. Nie zgłębione są bowiem pokłady ludzkiej świadomości, podświadomości ([za]: Pierre Janetem) i nad-świadomości ([za]: Kenem Wilberem).
Mam tylko taki racjonalny i empirycznie (chyba uzasadniony) pogląd, że racjonalizm winien na ludziach zaliczających siebie do tych właśnie środowisk wymuszać – zgodnie z oświeceniowym intelektualnym entourageem – iż zawsze lepiej jest powiedzieć dwa słowa za mało niż jedno za dużo. Wykonać kilka gestów mniej, ograniczyć wygłaszanie gróźb i kalumnii, nie stosować wspomnianego hejtu. Z tytułu zarówno trzymania afektów bądź namiętności „na wodzy” (to jeden z aksjomatów moim zdaniem racjonalizmu) jak i tych, wspomnianych imponderabiliów humanizmu, immanentnego pryncypiom środowiskowym, w jakich się tutaj winniśmy poruszać. „Budujcie mosty od człowieka do człowieka, oczywiście zwodzone” – pisał Stanisław Jerzy Lec. Obowiązuje ta zasada jak sądzę w obie strony przedstawionych tu relacji: grzesznik – pokrzywdzony jak i pokrzywdzony – grzesznik.
Bo lepiej zawsze jest zapobiegać, niż leczyć.