Lukas Avendaño

Meksykański performer, sięgając po autobiograficzne wątki, przywołuje w spektaklach kategorię muxe – kobiecych mężczyzn z rejonu Oaxaca. Indiańską tradycję łączy z elementami kultury queer i zadaje pytania o naturę płciowej tożsamości.
W Tajlandii kathoey, w Albanii virgjineshe, w Indiach hidźra, a wśród Indian z plemienia Zapoteków muxe (czyt. musze) – czyli trzecia płeć. W meksykańskim stanie Oaxaca, a szczególnie w mieście Juchitán de Zaragoza, tacy chłopcy odgrywają role dodatkowych córek swoich matek, wspierając je w obowiązkach domowych i przyjmując role społeczne, emocjonalne i seksualne przypisywane zwyczajowo kobietom. W pojęciu muxe zawiera się homoseksualizm, transseksualizm czy małżeństwo osób tej samej płci. Muxe gotują, haftują, noszą sukienki, malują się i zaplatają warkocze. Zapewne nie bez znaczenia jest, że w tej pełnej archaicznych rytuałów, nieomal matriarchalnej społeczności, kobiety zajmują pozycję bardziej znaczącą od mężczyzn, co wyraźnie odróżnia tę zbiorowość od reszty przenikniętego kultem machismo katolickiego Meksyku. 

Reaching for autobiographical motifs, the Mexican performer recalls in his performances the muxe category of feminine men from the Oaxaca region. He combines Indigenous tradition with elements of queer culture and questions the nature of gender identity.
Kathoey in Thailand, virgjineshe in Albania, hidźra in India, and muxe (pronounced: mushe) among the Zapotec people – means third sex. In the Mexican state of Oaxaca, especially in the town of Juchitán de Zaragoza, such boys play the roles of additional daughters of their mothers, supporting them with housework and accepting the social, emotional and sexual roles customarily ascribed to women. The muxe notion comprises homosexuality, transsexuality and same-sex marriage. Muxes cook, embroider, wear dresses, put on make-up and braid their hair. It is probably not without significance that in this nearly matriarchal community full of archaic rituals, women take on a more important position than men, which clearly differentiates this community from the rest of Catholic Mexico, imbued with the cult of machismo.