Mający się za racjonalistów

Od jakiegoś czasu prowadzimy na Facebooku otwartą grupę Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów. Co jakiś czas pojawia się zadziwiający dla mnie problem, związany z otwartością grupy.

Na grupie obok użytkowników wyrażających poglądy antyklerykalne pojawiają się użytkownicy wyrażający przekonania klerykalne. Obok utopijnych ultralewicowców pojawiają się konserwatywni neoliberałowie. Na głosy wyważone, umiarkowane, często rzeczywiście racjonalne, odpowiadają nasi goście o bardziej ekstremalnych poglądach.

Jednakże kilka razy dziennie członkowie Polskiego Stowarzyszenia Racjonalistów wrzucają na stronę rekomendowane przez siebie materiały, pochodzące między innymi z RacjonalistaTV.  Niektóre z nich stają się kanwą dla dyskusji, jedni są „za” a inni „przeciw”.

Mnie osobiście cieszą takie dyskusje. Nie chciałbym bowiem, aby grupa PSR była tylko i wyłącznie spisem „jedyniesłusznych” dogmatów. Jeśli jakiś pogląd nie może się bronić w ogniu krytyki, niewiele jest wart…

Nie znaczy to oczywiście, że zdaniem członków PSR prowadzących grupę „prawda zawsze leży po środku”. Prawda nigdy nie leży pośrodku, ale też nie ma żadnego znaczenia, gdy staje się tylko dogmatycznym hasłem, którego broni się poprzez usuwanie poglądów z nim sprzecznych.

Mimo to, co zauważam ze zdziwieniem, niektórzy mający się za „superracjonalnych” użytkownicy tejże grupy nie rozróżniają pomiędzy promowaniem absurdalnych, irracjonalnych poglądów, a dyskusją na temat tego, co jest racjonalne. Dla niektórych „superracjonalnych” użytkowników jedynym sposobem na niepromowanie irracjonalizmu jest ścisła cenzura, natychmiastowe wykluczanie z dyskusji osób które są, lub wydają się irracjonalne.

Aby nie być gołosłownym, podam jeden przykład. Swego czasu, gdy Janusz Korwin Mikke odniósł ogromny sukces w wyborach do europarlamentu, uznałem za istotne obalanie irracjonalizmu części jego poglądów. Nie byłem jedynym członkiem PSR, który tak czynił.

Dość poczytne i dość często oglądane materiały zawierające krytykę Janusza Korwina Mikke i radykalnego neoliberalizmu przyciągnęły do grupy PSR licznych neoliberałów i (lub) korwinowców. Zaangażowali się oni w różne dyskusje. Czy to źle? Ja uważam, że dobrze, bo po co byłoby krytykowanie poglądów Korwina z dala od ich oczu? Czy krytyka miałaby bawić tylko tych i tak już przekonanych, stać się swego rodzaju używką, poprawianiem nastroju i stratą czasu?

Obecnie Korwin stanął znów poza marginesem skuteczności politycznej, ale trochę neoliberałów na naszej grupie pozostało. Pojawił się wpis dotyczący tego, że w tzw. „krajach trzeciego świata” bywa, że młodzi ludzie, albo nawet dzieci, szyją ubrania, po czym duże firmy sprzedają te ubrania za cenę kilkudziesięciokrotnie wyższą od ceny ich pracy. Nawet pomijając cenę surowca, podatków, ceł na granicach i transportu, udział pracownika w ogólnym zysku jest skandalicznie niski. Tym bardziej, jeśli tym pracownikiem jest dziecko. Przypomina to Europę w pierwszych dziesięcioleciach rewolucji przemysłowej…

Pod wpływem dyskusji na ten temat z neoliberałami, jeden z „superracjonalnych” użytkowników grupy opuścił ją, rzucając tzw. mięsem (do tego przyrządzanym w bardzo łacińskiej kuchni) po całym Facebooku. Ów Pan, Tomasz (więcej nie zdradzę), pożegnał się z grupą tymi oto słowy, widocznymi na Facebooku publicznie:

„Pożegnanie z „racjonalistami” Może nie powinienem tego upubliczniać. Ale boli, gdy grupa się kurwini. „Grupa od dawna jest opanowana przez tłuków, którzy pracę dzieci traktują jako dobrokur…czynność. Nie ma to nic wspólnego z racjonalizmem. To są najgorsze instynkty, wspólne ze zwierzęcymi, których jako ludzie myślałem że się pozbyliśmy. Myliłem się. Grupa pełna jest skur…ch tłuków, którzy nie zasługują na miano człowieka. Walcie się małpy. Szacunek dla Racjonalistów. I do spotkania na internetach.”

Wcześniej zwrócił uwagę na dyskusję, która wzbudziła w nim tak silne emocje, w ten oto sposób:

Upadek człowieczeństwa, UPADEK RACJONALIZMU!!!! Kur…aaaaa krzyczy mi wszystko.

„Oburzmy się święcie! Niech pozamykają te fabryki, a dzieci niech wrócą umierać z glodu do swoich wiosek!

Wulgaryzmy postanowiłem zakropkować. Ów Tomasz zaznaczył mnie w dyskusji pod tym wpisem, zatem zwróciłem na nią uwagę. Dowiedziałem się, że pie…dolę i pieprzę, ośmielając się mieć nieco inne zdanie na temat promowania racjonalnego światopoglądu. Pan Tomasz nie mógł zrozumieć, że nie chcę stosować cenzury i krytykując korwinizm czy religię, nie wyrzucam natychmiast z grupy osób, które chciałyby zanegować tę moją (i naszą – PSRową) krytykę.

Postanowiłem się jednak przyjrzeć dyskusji, która tak oburzyła pana Tomasza. Bo są jednak treści, tzw. mowa nienawiści, za którą można z grupy wylecieć. Na szczęście nie zdarzają się one często, choć mamy w grupie osoby bardzo dalekie od poglądów promowanych przeze mnie, czy przez PSR i jego innych członków, starających się być racjonalistami.

Chodziło o pomysł norweskich blogerów modowych, którzy pojechali do Kambodży i wcielili się w role tamtejszych szwaczek. Oczywiście przeżycia blogerów były traumatyczne. Monotonna praca 13 godzin dziennie z zarobkami ledwo pozwalającymi na przeżycie.

Niejaki pan Daniel, jak można się domyślać, zapewne neoliberał, napisał (pisownia oryginalna):

chęć zysku przyczynił się do wyciągnięcia 400mln ludzi z biedy do klasy średniej (kapitalizm-socjalizm 1-0) w chinach, jeśli w chinach nie będzie już kogo wyciągać do klasy średniej (czy też wyzyskiwać nazywajcie sobie to jak chcecie) to kapitaliści przeniosą się do afryki i afryka też się rozwinie

 

boże ześlij grom z nieba na ohydnych kapitalistów

Po czym dodał odpisując innemu uczestnikowi, krytycznemu wobec wyzyskiwania szwaczek w Kambodży:

„cywilizacja” chodzi ci o okupacje Kambodży i wojny domowe?

podziękujmy kapitanowi państwo socjalistom i komunistom którzy zmuszali ludzi do niewolniczej pracy a należy potępić kapitalistów którzy płacą ludziom za swe usługi

należy też zakazać pracy dzieci bo to przecież nie etyczne

niech lepiej zdychają z głodu albo zaczną uprawiać prostytucję

„Uważasz, że szwaczki stały sie klasa średnią? ”

spokoojnie mają czas jeszcze żadne państwo prócz Chin w 35 lat nie przebyło drogi od średniowiecznego do zurbanizowanego państwa

Pan Tomasz odpisał wtedy wpisem, na który też powołał się publicznie na swojej tablicy:

A to, k…wa, kończy dyskusję. „należy też zakazać pracy dzieci bo to przecież nie etyczne

niech lepiej zdychają z głodu albo zaczną uprawiać prostytucję”

Pan Daniel starał się później wyjaśnić panu Tomaszowi, że:

no prosze to ureguluj im gospodarkę to ochydni kapitaliści znajdą sobie inne państwo

Jeśli w biednym społeczeństwie zakażesz pracy dzieci na umowie to albo będą pracować poprostu na czarno ryzykując tym że nie dostaną wypłaty albo mogą nie pracować i zdechnąć z głodu Rodzice posyłają swe dzieci do pracy tylko wtedy kiedy społeczeństwo jest na tyle biedne że z pracy rodziców nie można utrzymać rodziny

tak byłok w europie tak było w usa

Pan Tomasz zareagował na to sporą ilością inwektyw i, będąc superracjonalistą, Racjonalistą przez wielkie „R” opuścił grupę racjonalistów (przez małe „r”), odmawiając jednocześnie człowieczeństwa zarówno panu Danielowi, jak i zapewne wielu innym osobom.

Nie jestem zwolennikiem neoliberalizmu. Bardzo bym chciał, aby szwaczki w Kambodży miały godną pracę. Chodzi tu nota bene o młodych ludzi, nie o dzieci. Mimo to, już na tablicy pana Tomasza, podzieliłem się pewną refleksją, nie dość spokojną z uwagi na ogromne i niezbyt kulturalnie wyrażane pretensje pana Tomasza do mojego braku daleko zakrojonej cenzury:

I teraz dalej, panie Racjonalisto. Nie wiem, jaki jest kontekst tego wpisu: „Oburzmy się święcie! Niech pozamykają te fabryki, a dzieci niech wrócą umierać z glodu do swoich wiosek!”. Jeśli chodzi o tzw. kraje trzeciego świata, to widzenie jakiegoś jaskrawego absurdu w tym wpisie (nie znam kontekstu) jest mało racjonalne. Bo rzeczywiście, są miejsca na świecie, gdzie upiorna praca jest lepsza niż brak pracy i gdzie, niestety, pracują dzieci. Nie jest to łatwo zmienić. Są koncerny, które godzą się na tak nikczemną sytuację. Jak zechcą być bardziej ludzkie, przegrają z innymi koncernami. Oczywście, można promować artykuły fair trade. Czyli – koszula fair trade za 100 dolarów, lub „z wyzyskiem” za 20 dolarów. Jak myślisz Racjonalisto, czy jak takie coś się zrobi, to nikt już nie będzie kupował koszul za 20 dolarów? Jak myślisz, czy w metkowaniu produktów fair trade nie zdarzają się elementy oszustwa i korupcji? Jak myślisz, czy na wszystkich rynkach, gdzie sprzedaje się koszule, ludzie wogóle zwracają uwagę na „fair trade”? Jak chłonny jest rynek indyjski, chiński, indonezyjski, brazylijski etc.? Cytuję: „Ku….aaaa” – nie rozumiem tego wpisu. A nie jestem neoliberałem. Po prostu nie jest tak prosto sprawić, aby ludzie szyjący jeansy w Bangladeszu wszyscy zarabiali godziwie.

Nawet jeśli jestem w tym wpisie zbyt wyrozumiały dla pana Daniela, to nadal zastanawia mnie Racjonalizm przez wielkie „R” pana Tomasza. Co chciał osiągnąć opuszczając grupę i odbierając miano istoty ludzkiej panu Danielowi? Czy brak chęci, oraz umiejętności dyskusji u pana Tomasza to jest właśnie owo wielkie „R” w Racjonalizmie? Czy taki dajmy na to Popper też to tak widział? Oj, chyba nie…

Wydaje mi się jednak, że neoliberalny pan Daniel miał  trochę racji w swoim wpisie. Bo jak można skutecznie pomóc szwaczkom z Kambodży? Jak przekonać wszystkich kapitalistów, aby płacili dużo więcej za ich pracę, albo jak przekonać klientów, aby kupowali droższe spodnie i koszule z oznaczeniem fair trade? Nie mamy globalnego rządu, który skłoniłby wszystkie kraje do zmuszenia wszystkich biznesmenów do stosowania płac minimalnych. Ale, nie wykluczam, być może jakiś racjonalista przez małe „r” (bo wielkie „R” jest zarezerwowane dla pana Tomasza) mógłby zaproponować panu Danielowi i nam wszystkim jakieś sensowne działanie w stronę zapewnienia lepszych płac kambodżańskim szwaczkom? Niestety, tak się nie stało, Racjonalizm przez wielkie „R” nie lubi dialogu, ja zaś, zostając przy swoim maleńkim i niegodnym „r” racjonalisty – aspiranta, zastanawiam się, jak rzeczywiście pomóc szwaczkom z Kambodży. Być może jakaś część państw świata mogłaby się zgodzić na płace minimalne? Być może można by zobowiązać kraje o PKB na głowę mieszkańca przekraczającym 8000 USD do tworzenia określonej ilości miejsc pracy w krajach, gdzie PKB na głowę mieszkańca jest poniżej 2000 USD? Czy pan Tomasz zastanowił się, ile by musiał zapłacić ze swojej kieszeni jako mieszkaniec kraju gdzie PKB jest dużo powyżej 8000 USD na głowę mieszkańca? Nie chodzi mi tu o Polskę, ale Polska na tle świata jest również bardzo bogatym krajem.

Mnie pozostało zrobić na grupie PSR ankietę, w której pytam, czy użytkownicy tej grupy chcą, czy nie chcą cenzury. Niech wygra demokracja… Na razie wolność słowa ma większą ilość zwolenników. O stosowaniu cenzury pod kątem racjonalizmu mówi mi też wiele przypadek pana Tomasza, który jest święcie przekonany o swoim wybitnym Racjonalizmie. Ja z pewnością też w swoim racjonalizmie mam białe plamy i mógłbym w imię cenzury usunąć racjonalny wpis do którego jeszcze nie dorosłem. Po to mam to nieszczęsne małe „r”, aby tak myśleć.